top of page
  • lizziedunn

He pūrākau mō Hatupatu rāua ko Kurangaituku / Una historia de Hatupatu y Kurangaituku


Written & narrated in te reo Māori by Hana Mereraiha. Illustrations by Munro Te Whata. Spanish translation & narration by Mariana Suarez.


This story was brought to you by our amazing partners at Latin America CAPE. Find the full 'Legendary Links; project and other language combos for this story here.

 

​Māori

Spanish

Tērā tētehi taitama, ko Hatupatu tōna ingoa. He tinihanga tana momo, he tūmatarau, he pūmanawa tuaiho.

Había una vez un joven llamado Hatupatu. Era un poco pícaro, extremadamente talentoso y con habilidades extraordinarias.

He rite tonu tana haere ki te nehenehe nui a Tāne, ki reira whakakoikoitia ai ōna pūkenga whiu mata.

Hatupatu siguió los pasos de Tāne (dios de los bosques) mientras se desplazaba a través de los majestuosos bosques de su dominio, Hatupatu perfeccionó su arte de lanzar hechizos.

​E ai ki te kōrero he rūanuku a Hatupatu engari i te rapu tonu ia i tana kurahuna.

Según cuentan los relatos, Hatupatu era un hechicero, pero todavía estaba en busca de habilidad mágica.

Ahakoa rā ia i mōhio he pūmanawa i a ia kāore i ētahi atu tāngata, kāore tonu ērā pūmanawa i pakari.

A pesar de esto, sabía que tenía talentos más allá que los otros simples mortales, y esos talentos eran evidentes.

​Nōna e whakamātau ana i āna mata nanao manu ​ka tūpono ia ki tētehi kuia hautupua, mutunga mai o te whakamataku, whakaweriweri, ko Kurangaituku tōna ingoa.

Un día, Hatupatu estaba practicando su arte de atrapar con lazo los pájaros en el gran bosque. No se dio cuenta que estaba siendo acechado por una aterradora mujer pájaro conocida como Kurangaituku.

​​Ko ōna maikuku he roa, he koi, ka mutu, he kaha ōna ngutu he pewa tonu te āhua.

Kurangaituku era un monstruo temible que tenía una apariencia medio humana. Sus uñas eran nudosas y afiladas, al igual que su prominente pico, en forma de curva.




Tē aro i a Hatupatu i te whakamomokatia ia e te kuia mōrihariha rā ka mauheretia atu a Hatupatu ka whakahokia ki tana rua.

Ella atrapó a Hatupatu y lo llevó de regreso a su cueva.

​I tā rāua taenga atu ki te rua ka kite a Hatupatu i te mahi a ngā manu a Rēhua (Atua o te māramatanga);

Cuando llegaron a la cueva, Hatupatu vió a muchos de los hijos de Rēhua (dios del conocimiento).

Nāna ētahi manu i takoha ki a Tāne nō tana pikinga ki te toi o ngā rangi ki te tiki i ngā kete o te wānanga.

Estos fueron los niños dados a Tāne con muchas otras especies a la llegada de Tāne al décimo segundo cielo mientras estaba en busca de las cestas de conocimiento.

Ka kawea mai e Tāne aua manu rā ki tana wao nui; he kōkō, he kekerewai, he tātarakihi, he pihareinga, ​katoa katoa he mōkai nā Kurangaituku.

Luego Tāne trajo a estas criaturas de vuelta a su bosque; entre ellos el pájaro tūī, el escarabajo verde mānuka, la cigarra y el grillo. Todos los cuales fueron cautivos por Kurangaituku.



Ka hopo a Hatupatu, ka ngana ia ki te whakarere i te rua rā engari kāore i riwha.


Hatupatu se sintió abrumado al ver a todas estas criaturas e intentó en su primera oportunidad escapar de la cueva, pero fracasó.


​Ka rere te wā, ka taunga haere a Hatupatu ki te noho i te rua herehere o Kurangaituku.

Pasó algún tiempo y Hatupatu se acostumbró a ser cautivo de Kurangaituku.

​Ko tana kai i te ao i te pō he kaimata, ​he ako i ngā tikanga a te kuia, he whakarongo hoki ki ngā reo o te taiao.

Día tras día su comida consistía en meros bocados. Poco a poco se acostumbró a los hábitos de la mujer pájaro y se adaptó a los sonidos de la naturaleza.

​​​He tohunga a Kurangaituku ki ngā reo katoa, ka mutu, hāunga rā tana tinana mārohirohi me ōnā parirau rīrā, ko tana tino kurahuna ko tana mōhio ki te whakakōrero i ngā manu o te wao.

Hatupatu se maravilló del hecho de que ella era una maestra de todos los sonidos: su capacidad para hacer eco de los delicados sonidos de todas las aves del gran bosque de Tāne contradecía la fuerza de su cuerpo y de sus alas.

Waihoki i wāia haere a Kurangaituku ki ā Hatupatu tikanga, i tukuna ia kia mahi tāna i pai ai.

Kurangaituku también se acostumbró a los hábitos de Hatupatu y comenzó a darle más libertad en la cueva.

​Whakamīharo atu ana a Hatupatu ki ngā pūkenga o te kuia manu, me tana tau ki te tuku mata e whakararata mai ai ngā manu ki a ia.

Hatupatu estaba absolutamente perplejo con su talento y habilidad hechicera para controlar a los pájaros que acudían hacia ella. Tan desconcertado estaba que sintió que debía tratar de igualar esas habilidades. Así, comenzó a practicar y planear su huida.


​I tētehi rangi ka puta a Kurangaituku ki te mahi kai, ka noho a Hatupatu ka tīmata tana whakamahere rautaki kia puta ai ia i te rua, kia hoki anō ki tōna kāinga, ki Te Motu o Tinirau (e mōhiotia nei ko Mokoia).

Un día Kurangaituku fue de cazería y Hatupatu decidió poner en práctica su estrategia para escaparse de su encierro en la cueva para regresar a su hogar en Te Motu o Tinirau (conocida también como Isla Mokoia).

​I mōhio pū a Hatupatu ka tino uaua te whakatinana i tāna rautaki, engari i whakapono ia ka taea.

Hatupatu estuvo consciente del riesgo de intentar escapar, pero la confianza en sus propias habilidades como maestro de su reciente y bien testeadas aptitudeslo impulsó a arriesgarse.

​Ka oma a Hatupatu i te rua, haruru ana te whenua i ōna tapuwae.

Hatupatu salió corriendo de la cueva. Su escape fue tan rápido que sus pasos hicieron que la tierra temblara.

​Ka pararē mai ngā kupu i te waha o tētehi o ngā pīwaiwaka a Kurangaituku,

Sin embargo, no contó con el chillido estridente de uno de los pájaros: el Piwaiwaka llamando a Kurangaituku,

​'Kua puta, kua puta, kua puta a Hatupatu!'

¡Escapó! ¡Escapó! ¡Hatupatu ha escapado!'.

​Ka rongo te kuia i te karanga o tana mōkai, ka tahuri ia ki te whai i a Hatupatu.

Kurangaituku escuchó la llamada de su amada mascota y comenzó a perseguir a Hatupatu.

​Ka tae a Hatupatu ki tētehi toka ka tukuna e ia tana mata tārei taiao,

Hatupatu llegó a una roca y ejecutó su magia diciendo,

​'Huakina mai!'

'¡Roca! ¡Roca! ¡Ábrete!'.

​Ka pakō mai te toka rā, ka puare mai te tomokanga, kuhu wawe atu ana a Hatupatu.

La roca retumbó, abriéndose así Hatupatu entró rápidamente.



Taro ake ka puta anō a Hatupatu kua anga atu ki ngā puna waiariki o Te Whakarewarewa.

Después de un rato, Hatupatu reapareció y se dirigió hacia las aguas termales de Whakarewarewa.

Me te aha whakatata mai ana a Kurangaituku ki i a ia.

Nuevamente fue perseguido por la mujer pájaro, Kurangaituku, que estaba cerca al acecho, tan cerca que podía sentir su aliento ardiente sobre su cuello.

​I taua wā ka tīmata tā Hatupatu takutaku karakia e tere ake ai tana oma.

Hatupatu comenzó su arte de un encanto ritual para darle más velocidad y poder correr rapidamentre.

​Ka hēmanawa a Kurangaituku kamakere ki raro ko tana raukura, he pango te tae.

Mientras tanto, la falta de aliento de Kurangaituku le hizo perder una de sus plumas, una pluma negra.

​I mahue hoki ko te tapuwae o Hatupatu, nā, kua kīia tērā wāhi ko Te Tapuwaekura o Hatupatu.

Hatupatu también dejó una huella en el lugar ahora llamado 'Te Tapuwaekura o Hatupatu' (La huella de Hatupatu).

​Kāore i roa ka tae rāua ki ngā waiariki, e koropupū ana te werawera, ka tarapekepeke haere a Hatupatu i ngā puna me tana pai hoki ki te kaupare i ngā mōreareatanga o te waiariki.

No pasó mucho tiempo antes de que ambos llegaran a las aguas termales y géiseres sobre los que Hatupatu saltó, demostrando sus habilidades físicas y evitando los peligros de esas aguas termales.

​Kāore i pērā rawa te mōhiotia o ngā nuku o te whenua waiariki e Kurangaituku,

Tal pericia en términos de navegar por las tierras de las aguas termales y los géiseres fue mayor quelas habilidades de Kurangaituku.


Ka hinga ia i te werawera, ka taka ki te waikoropupū ki reira oti atu ai e.


Cuando sus ojos se empañaron con el vapor, el calor la venció, sey cayó en las burbujeantes aguas termales para nunca más ser vista.


Koinei te putanga tuatahi o te ihu o Hatupatu i tētahi whakamātautau, ko tana wero he whakamahere rautaki, he tuku karakia e ora ai ia.

El ingenio de Kurangaituku a través de la fuerza física y el encanto ritual fue la primera prueba que Hatupatu pasó.

Ka hoki a Hatupatu ki te rua o Kurangaituku, ki te taiao nāna tōna kurahuna i tō mai ki te ao kikokiko, ka kite atu ia i te raukura pango e takoto ana i te waharoa.

Luego regresó a la cueva de Kurangaituku, al lugar de su metamórfosis en iluminación, donde vio una pluma negra tirada en la puerta de entrada.

Ka rongo ia i te matemateāone. Ka tīkina e ia te raukura rā kua tīponatia ki tana pane hei tohu i te putanga o tana ihu mai te pō ki te ao mārama. Ka hoki ia ki Te Motu a Tinirau, ki tana tuarā ko ngā manu mōkai a Kurangaituku e whai ana i a ia.

Es allí donde un ardiente deseo envolvió a su ser y de regresar al lugar donde pertenecía. El recogió la pluma, atándola a su cabeza como una señal de que había pasado la primera prueba en su vida, la capacidad de transformar la oscuridad en luz, y regresó a la isla de Tinirau con las aves que una vez fueron esclavizadas por Kurangaituku.

Keen to support us to create more Indigenous stories like this? Please give us your feedback through this short survey. We've ensured it literally only takes one minute and we appreciate it so much!


 

Legendary, right? Find the other stories in this project, as well as this story in other language combos, here.


Huge thanks to Latin America CAPE for making this story possible.


0 comments
bottom of page