top of page
  • lizziedunn

He pūrākau mō Hatupatu rāua ko Kurangaituku / Hatupatus Kurangaitukusa aquycaua


Written & narrated in te reo Māori by Hana Mereraiha. Illustrations by Munro Te Whata. Muysc cubun translation & narration by Brenn Romero.


This story was brought to you by our amazing partners at Latin America CAPE. Find the full 'Legendary Links; project and other language combos for this story here.

 

​Māori

Muysc cubun

Tērā tētehi taitama, ko Hatupatu tōna ingoa. He tinihanga tana momo, he tūmatarau, he pūmanawa tuaiho.

Fanzac, gueza cha Hatupatu ahycac gaiaz aguene. As cha agotac nyscac aga — cha apquyquychie ynie puyca, apquyquychie fahac aguezaca cuhuminc aguene.

He rite tonu tana haere ki te nehenehe nui a Tāne, ki reira whakakoikoitia ai ōna pūkenga whiu mata.

Tānez aquye achiegue chichy asynan, Hatupatuz Tāne (quye chunsuaguia) aquihichuque sucas ana. Ys quyena Tanez hizcatoba uaca apquyquychiez cuhuminc abgasqua.

​E ai ki te kōrero he rūanuku a Hatupatu engari i te rapu tonu ia i tana kurahuna. Ahakoa rā ia i mōhio he pūmanawa i a ia kāore i ētahi atu tāngata, kāore tonu ērā pūmanawa i pakari.

Muysca guisca ipquabe azonuca ocasac chiguquynan, Hatupatu supquaquyn cuhuc aguensan, apquyquynuc hizcatoba uaca apquyquychiez cuhuminc abgangaz abgasqua. Ys nohocan, Hatupatun apquyquychiez muysc pquyquychie quyhyc ai asucune amucanan nohocan, ys apquyquychiez aquybysucanuca cuhuc aguene.

​Nōna e whakamātau ana i āna mata nanao manu ​ka tūpono ia ki tētehi kuia hautupua, mutunga mai o te whakamataku, whakaweriweri, ko Kurangaituku tōna ingoa.

Sua atan, Hatupatuz sueguana quyen biza agotac amnyz cuhuminc abganan, opqua quihichac chisgoc, Kurangaituku ahycac gaia muysca-sueguana-fuhucha abchibysuca.

​​Ko ōna maikuku he roa, he koi, ka mutu, he kaha ōna ngutu he pewa tonu te āhua.

Kurangaituku, achinna muysca cuhuc aguequa, quycagataz muyscas amuynsuca. Asuesica ys abanucaz acoca hata asicague hata abusuca guehesc aguene.




Tē aro i a Hatupatu i te whakamomokatia ia e te kuia mōrihariha rā ka mauheretia atu a Hatupatu ka whakahokia ki tana rua.

Ynacan Kurangaitukuz Hatupatuz abahaiac abgas ahycatac amny.

​I tā rāua taenga atu ki te rua ka kite a Hatupatu i te mahi a ngā manu a Rēhua (Atua o te māramatanga);

Hatupatus Kurangaitukusaz hycatac apquasquan, Hatupatuz Rehua (ocasac muyian quisca chunsuaguia) achuta mabie abchiby.

Nāna ētahi manu i takoha ki a Tāne nō tana pikinga ki te toi o ngā rangi ki te tiki i ngā kete o te wānanga.

Tānez pquyquychie tobiaz amhistyioa aquihichabozun zona guatquycac apquanan achuta mabiez hoc anny. Hatupatun ys chuta abchiby.

Ka kawea mai e Tāne aua manu rā ki tana wao nui; he kōkō, he kekerewai, he tātarakihi, he pihareinga, ​katoa katoa he mōkai nā Kurangaituku.

Tānez achuta aquyec amnynan nohocan, achuta atabe, sueguana tūī, chumne chysquyco mānuka, suaguaia nga grillo. Xis Tane chuta azonuca Kurangaituku abahaiac anga.



Ka hopo a Hatupatu, ka ngana ia ki te whakarere i te rua rā engari kāore i riwha.


Hatupatuz anac biza abchibyn bohoza, apquyquyz amuyne. Hycatan iannynga cuhuc aguenan nohocan, yca puynuca aianzinga cuhuc aga.


​Ka rere te wā, ka taunga haere a Hatupatu ki te noho i te rua herehere o Kurangaituku.

Iez aquyne nga Hatupatuz ia Kurangaituku abahaiac angasquas apquac aga.

​Ko tana kai i te ao i te pō he kaimata, ​he ako i ngā tikanga a te kuia, he whakarongo hoki ki ngā reo o te taiao.

Sua ataz sua ataz Hatupatu aquychyquy moque achquysc aguene. Ynacan, Hatupatuz sueguana-muysca-fuhucha sua puynuca quyia abchibys ys atyns, muysquyn amnypquasucas apquac aga.

​​​He tohunga a Kurangaituku ki ngā reo katoa, ka mutu, hāunga rā tana tinana mārohirohi me ōnā parirau rīrā, ko tana tino kurahuna ko tana mōhio ki te whakakōrero i ngā manu o te wao.

Kurangaitukuz ipquabe azonuca iahaco etinan sucaz amucan suca npuaca, Hatupatun Kurangaituku hata achiegue ocasac agusqua. As sueguena fuhuchan Tane aquye cuhuman biza sueguana apquanuca aty cuhuc chogue abtyioa apquyquychiez aguene. Apquyquychiez eba mec chyzyngac aguequa asac amuysqua nxie agaca oque hata mec chyzynga asac amuysqua.

Waihoki i wāia haere a Kurangaituku ki ā Hatupatu tikanga, i tukuna ia kia mahi tāna i pai ai.

Kurangaituku nxie Hatupatu sua puynuca quyia abchibys apquac aga nga as cha apquyquy abquys Kurangaituku apquys azac aga.

​Whakamīharo atu ana a Hatupatu ki ngā pūkenga o te kuia manu, me tana tau ki te tuku mata e whakararata mai ai ngā manu ki a ia.

Kurangaituku supquaquyn gehespqua apquyquychie bohoza ipqua atabe sueguenac agusquanuca sueguanaz abquy, nga Kuranagaituku guisca cuhuc sueguanaz fuhucha muys chusc anasqua npquaca, Hatupatuz achiez agusqua.


​I tētehi rangi ka puta a Kurangaituku ki te mahi kai, ka noho a Hatupatu ka tīmata tana whakamahere rautaki kia puta ai ia i te rua, kia hoki anō ki tōna kāinga, ki Te Motu o Tinirau (e mōhiotia nei ko Mokoia).

Ys nohocan, Hatupatu, auec, Te Motu o Tinirau (Mokoia nxie ahyca guy), sienga cuhuc aguene. Sua atan Kurangaitukuz afuinioa ana bohoza, Hatupatuz hycatan aianynga bahaia nzac agaioa ipquabe abquys amny.

​I mōhio pū a Hatupatu ka tino uaua te whakatinana i tāna rautaki, engari i whakapono ia ka taea.

Hatupatuz hycatana chonga aianza amucan suca san nohocan, apquyquychie hata cuhumac aguene ocas gue aguquy, apquyquychie choinc gaia quihichana apquyquy cuhumac abga npquaca.

​Ka oma a Hatupatu i te rua, haruru ana te whenua i ōna tapuwae.

Hatupatu hycatan aquihicha hata supqua bohoza aianan iez ami.

​Ka pararē mai ngā kupu i te waha o tētehi o ngā pīwaiwaka a Kurangaituku,

Ys nohocan, ipquabe apquyn abgaza. Sueguana Piwaiwaka etinanz yn apquyquyne nga Kurangaituku ahycaz abzi,

​'Kua puta, kua puta, kua puta a Hatupatu!'

'Aiane! Aiane! Hatupatuz aiane!'.

​Ka rongo te kuia i te karanga o tana mōkai, ka tahuri ia ki te whai i a Hatupatu.

Kurangaituku huc tyzuca asueguana achyzaz amnypquas Hatupatu sucas anas aiane.

​Ka tae a Hatupatu ki tētehi toka ka tukuna e ia tana mata tārei taiao,

Hatupatuz hycac apquas hizcatobaz abquys,

​'Huakina mai!'

‘Hyca! Hyca! Hyquis azo!’.

​Ka pakō mai te toka rā, ka puare mai te tomokanga, kuhu wawe atu ana a Hatupatu.

Hycaz etinans amis aquyhycas aiane nga Hatupatuz supquaguec hyca hui aza.



Taro ake ka puta anō a Hatupatu kua anga atu ki ngā puna waiariki o Te Whakarewarewa.

Ys ypquana, Hatupatuz fac azas xie chitupqua yn aguequa hichyquy ahyca Whakarewarewaca ana.

Me te aha whakatata mai ana a Kurangaituku ki i a ia.

Kurangaitukuz Hatupatuz amisqua, asucas fihistan anyquy. Sueguanaz mec chyzynga Hatupatu abtequesucan, afihizca nxie Hatupatu chyza gyc azasqua. Ys cuhuc Hatupatu xis fihizca chogue amuyquy.

​I taua wā ka tīmata tā Hatupatu takutaku karakia e tere ake ai tana oma.

Hatupatuz aquihicha asupquaguec abgaioa ahizcatobaz abquys amny.

​Ka hēmanawa a Kurangaituku kamakere ki raro ko tana raukura, he pango te tae.

Ubina, Kurangaitukun afihizcaz aguezac agana bohoza sugaca muyhyxio ata nxiez guan azas aguezac aga.

​I mahue hoki ko te tapuwae o Hatupatu, nā, kua kīia tērā wāhi ko Te Tapuwaekura o Hatupatu.

Nga Hatupatuz Tapuwaekura o Hatupatu (Hatupatu quihichoque) hycac gaia quypquana aquihichoquez abza.

​Kāore i roa ka tae rāua ki ngā waiariki, e koropupū ana te werawera, ka tarapekepeke haere a Hatupatu i ngā puna me tana pai hoki ki te kaupare i ngā mōreareatanga o te waiariki.

Sa iez aquynzac, chas fuhuchas xiechitupquihiguaca nga xiechitupqua yn zoc fac zasca quypquac apqua. Nga Hatupatu, achihiza aquynez hata cuhuminc aguenec amuyiane guy, ys quypquaca guan azazas aguesnuc ahuihyzy.

​Kāore i pērā rawa te mōhiotia o ngā nuku o te whenua waiariki e Kurangaituku,

Kurangaitukun, xie chitupqua yn aguequa hichyquy nga xiechitupqua yn zoc fac zasca yn aguequa quycas amioa uaca apquyquychiez agueza.



Ka hinga ia i te werawera, ka taka ki te waikoropupū ki reira oti atu ai e.


Faoa bohoza opquaz atymygos achahane, nga chituz yn apquyquyne npquaca achihiza aquynez aguenza cuhuc aquynzac agas pihigua chitupquaca guan azas achahane. Ynacan hataca ubuca anmihystyza.

.


Koinei te putanga tuatahi o te ihu o Hatupatu i tētahi whakamātautau, ko tana wero he whakamahere rautaki, he tuku karakia e ora ai ia.

Hatupatuz achihizaz Kurangaituku chihiza quyhyc ai abgas hizcatoba bohoza aquihicha hata asupquaguec abganan, sas quyhyn zona testz achahane.

Ka hoki a Hatupatu ki te rua o Kurangaituku, ki te taiao nāna tōna kurahuna i tō mai ki te ao kikokiko, ka kite atu ia i te raukura pango e takoto ana i te waharoa.

Ngaban Kurangaituku hycatac anyquy, yn apquyquyz achieguec gaiac anyquy. Asyn, hyacat quyhyca fihistana sugaca muyhyxioz abchiby.

Ka rongo ia i te matemateāone. Ka tīkina e ia te raukura rā kua tīponatia ki tana pane hei tohu i te putanga o tana ihu mai te pō ki te ao mārama. Ka hoki ia ki Te Motu a Tinirau, ki tana tuarā ko ngā manu mōkai a Kurangaituku e whai ana i a ia.

Ynacan, asyn suza Hatupatu apquyquyn aquycac ahuscanyngaz abga. Yn muysquy nxie sas quyhyn zona testz —umza chiec abgaioa uaca pquyquychie— chogue achahane oque cuhuc, gacaz asan asan abquys, azisquyc abza nga, asucas Kurangaituku bahaia sueguana apquanuca anas, Tinirauca ahuscane.


Keen to support us to create more Indigenous stories like this? Please give us your feedback through this short survey. We've ensured it literally only takes one minute and we appreciate it so much!


 

Legendary, right? Find the other stories in this project, as well as this story in other language combos, here.


Huge thanks to Latin America CAPE for making this story possible.


0 comments
bottom of page